Οι τρόφιμοι της λύκαινας

Η παράδοση πολιτικού ρεαλισμού και προσαρμοστικότητας της Ρώμης έθετε το imperium πάνω από την κοιτίδα του, την urbs. Η έννοια και η πραγμάτωση του imperium συνέδεσε σε μια νέα ενότητα urbs και orbis, για να θυμηθούμε τη γνωστή ρήση του Γαλάτη Ρωμαίου ευγενούς του 5ου αιώνα μ.Χ. Ρουτίλιου Ναματιανού, ο οποίος είπε απευθυνόμενος προς τη Ρώμη: "urbem fecisti quod prius orbis erat" ("έκανες πόλη ό,τι ήταν πριν οικουμένη"). Είναι μια από τις σοφές ειρωνείες της ιστορίας ότι τη θαυμαστική αυτή φράση τη διατύπωσε ένας προσηλυτισμένος στο ρωμαϊκό ιδεώδες απόγονος εκείνων που η Ρώμη είχε σε παλιότερες εποχές συνδέσει με την ιδέα του φοβερού αντιπάλου. Η Ρώμη εξακολουθούσε (έως και την Ύστερη Αρχαιότητα) να σφραγίζει νικηφόρα την πολιτική της ταυτότητα πάνω σε οποιαδήποτε αρχική εθνική προέλευση. Το ελιξίριο της ρωμαϊκής αντοχής δεν ατόνησε. Το γάλα της λύκαινας δεν φαίνεται πιθανό να χάσει ούτε τη νοστιμάδα ούτε την πνευματική θρεπτικότητά του, ιδίως για τους συνειδητούς κοσμο-πολίτες κάθε εποχής και πολιτειακής προδιάθεσης. Η Ρωμαϊκή Ιστορία είναι από τη φύση της επίκαιρη.