Οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς και η "Μαύρη Αθηνά" του M. Bernal

Τις πολιτισμικές προσφορές του κλασικού ελληνικού πολιτισμού κανείς δεν αμφισβητεί, ούτε το γεγονός ότι υπήρξε πηγή πολιτισμικών στοιχείων για την Ευρώπη. Ότι όμως ανεδύθη εκ του μηδενός, ως εκ θαύματος, αυτό δεν μπορεί να αποτελεί ιστορική αλήθεια. Δεν οικοδομήθηκε επί νεολιθικού εδάφους. Η πηγή του ελληνικού πολιτισμού ήταν η Ανατολή, νοτιο-δυτική Ασία και Αίγυπτος, και αυτό δεν μειώνει τα δικά του επιτεύγματα, ενώ αποτελούσε κοινή αντίληψη επί αιώνες, μέχρι τη διάδοση του κινήματος του Ρομαντισμού στο τέλος του 18ου και την αρχή του 19ου αιώνα, μέσω του οποίου η γερμανική ιστοριογραφία συγκρότησε το ιστορικό σχήμα των "Αρίων" με την ινδοευρωπαϊκή (ή ινδογερμανική) φυλετική θεωρία, την οποία και ο Χίτλερ οικειοποιήθηκε με τα γνωστά αποτελέσματα. Στο μικρό ελληνικό βασίλειο που προέκυψε από την Επανάσταση του 1821, η γερμανική θεωρία έγινε δεκτή με θέρμη, απαντώντας με μεγαλοΐδεατικό τρόπο στο ζήτημα της εθνικής ταυτότητας, ύστερα από τις χιλιετίες των αυτοκρατοριών, και έθεσε στο περιθώριο τις αρχές του Διαφωτισμού του Αδαμάντιου Κοραή, θεμελιώνοντας ένα κράτος εθνικισμού και μιλιταριστικού προσανατολισμού με επακόλουθες εθνικές περιπέτειες. Σήμερα, η αριανή θεωρία υπέστη ριζική αναθεώρηση με σπουδαίες εργασίες ειδικών επιστημόνων, μεταξύ των οποίων η πρωτοποριακή εργασία του Μ. Bernal που έχει τον τίτλο "Μαύρη Αθηνά", ένα βιβλίο αντι-ρασιστικό και αντι-ιμπεριαλιστικό που, κατά αρκετούς έλληνες διανοουμένους, υπέστη ανεδαφική πολεμική στη χώρα μας. Μια βιβλιογραφική ανασκόπηση των αναθεωρητικών ιστορικών εργασιών των τελευταίων δεκαετιών θα πρέπει να επαναφέρει τη συζήτηση σε ρεαλιστικά επιστημονικά επίπεδα, περιλαμβάνοντας και τις αντίθετες απόψεις, όπως εκείνες της Μ. Lefkowitz και των συνεργατών της. Το κύριο επιχείρημα των μοντέρνων αναθεωρητικών ιστορικών είναι τα γραπτά των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων της κλασικής, ελληνιστικής, ακόμη και ρωμαϊκής εποχής, όπου, όχι μόνο γίνονται δεκτοί οι πολιτισμικοί δανεισμοί από τα Ανατολικά βασίλεια, αλλά και προβάλλονται ως πηγή της μακρινής ιστορίας της Ελλάδος οι μύθοι των εποικισμών του Ελλαδικού χώρου από ανθρώπους της Ανατολής που προσωποποιούνται από τον Κάδμο τον Φοίνικα, και τον Δαναό τον Αιγύπτιο. Και τούτο, χωρίς συμπλεγματικά βιώματα από τις παραδόσεις αυτές, των κλασικών Ελλήνων που βρίσκονται στην πρωτοπορία των πολιτισμών της Μεσογείου κατά την εποχή αυτή. Η αναζήτηση των αιτίων της κακοδαιμονίας της ανθρωπότητας, αποτέλεσε κίνητρο για τη βιβλιογραφική αυτή έρευνα, και, σαν επακόλουθο, η αναδίφηση της πνευματικής δημιουργίας των λαών της γης στο πέρασμα των αιώνων, στην οποία περιλαμβάνεται η ανάπτυξη της επιστήμης μέσα στον πολυσχιδή όρο "τέχνη", την ευρεία "δημιουργία" τους. Η μελέτη της βιβλιογραφίας με οδήγησε σε μακρινά ταξίδια σε χώρες των τεσσάρων μεγάλων ηπείρων, για εκ του σύνεγγυς θεώρηση των μνημείων και των έργων τέχνης αλλά και για άμεση επαφή με τους ανθρώπους των χωρών αυτών. Ίσως κάτι, πλέον των γνωστών, έχει να προσφέρει ο "περίπλους" αυτός που περιγράφεται στον Β' τόμο του βιβλίου των ''Αναμνήσεών'' μου (1999-2000). Στο κείμενό μου εκφράζω τη λύπη μου για τη μονομέρεια της συζήτησης στην Ελλάδα. Τις απόψεις των αναθεωρητών ιστορικών αντέκρουσαν διανοούμενοι Έλληνες που δεν ήταν καν ιστορικοί, με επιχειρήματα που δεν αντέχουν σε σοβαρή συζήτηση, και ένας διεθνής ελληνιστής ιστορικός, έκανε λόγο για "χορό των λογοκριτών". Το τελευταίο βιβλίο του Μ. Bernal (2001), στο οποίο απαντά λεπτομερώς στις επικρίσεις κατά της "Μαύρης Αθηνάς" ούτε συζητήθηκε στην Ελλάδα ούτε αναφέρθηκε καν. Μετέφρασα τη "Black Athena" και πρότεινα σε εκδότες των Αθηνών την έκδοση της μετάφρασης. Κανείς δεν δέχθηκε, ένδειξη μιας υποβόσκουσας, αόρατης αυτολογοκρισίας. Θεωρώ ότι όλες οι απόψεις πρέπει να γίνουν γνωστές σαν προϋπόθεση σοβαρής συζήτησης, ενώ γίνεται εκμετάλλευση της άγνοιας της λαϊκής μάζας για να διασπείρονται άκρως συντηρητικές και εν πολλοίς αβάσιμες θεωρήσεις οι οποίες συντηρούν έναν ξεπερασμένο, παράλογο εθνικισμό που δημιουργεί αδιέξοδα. Εξέθεσα με όση αντικειμενικότητα ήταν δυνατό τα συμπεράσματα της βιβλιογραφικής μου ανασκόπησης, και τα παρουσιάζω στο παρόν κείμενο. Πρόκειται βέβαια για ιστορικές απόψεις που δεν αφορούν την παρούσα εθνική υπόσταση της χώρας μας και τα σύνορά της, ενώ υποστηρίζω το σεβασμό των δικαιωμάτων των μειονοτήτων, με αντίστοιχο σεβασμό εκ μέρους των, των νόμων της χώρας της οποίας είναι πολίτες. (Π. Μπακαλούδης)