Εντολές εξόντωσης

Εδώ και πάνω από εκατό χρόνια, οι διαδοχικές τουρκικές κυβερνήσεις πήραν όμηρο την ιστορία με δικά τους «ντοκουμέντα» και «αλήθειες» κατορθώνοντας να παρουσιάσουν τη δική τους οπτική ως έναν από τους πιθανούς τρόπους ερμηνείας της ιστορίας. Έτσι, στο ζήτημα της Αρμενικής Γενοκτονίας, αλήθειες τεκμηριωμένες σε γεγονότα απαξιώθηκαν και υποβαθμίστηκαν στο επίπεδο της απλής γνώμης. Πολλοί ιστορικοί συντάχθηκαν για να «παραγάγουν αφήγημα βάσει ντοκουμέντων». Προέτρεψαν εκείνους που υποστηρίζουν ότι υπήρξε Αρμενική Γενοκτονία να μιλήσουν με ντοκουμέντα και τους απηύθυναν εν χορώ την έκκληση: «Δείξτε μας τα πρωτότυπα». Τα οθωμανικά έγγραφα τοποθετήθηκαν στην κορυφή της «ιεραρχίας των πηγών» ως η μόνη αξιόπιστη πηγή. Τι γίνεται όμως όταν τα ντο- κουμέντα, τα πρωτότυπα, έχουν συστηματικά εξαφανιστεί; Ο τουρκικός αρνητισμός αποτελεί ίσως το πιο επιτυχημένο παράδειγμα του τρόπου με τον οποίο η καλά οργανωμένη, σκόπιμη και συστηματική διάδοση ψευδολογιών μπορεί να παίξει σημαντικό ρόλο στον χώρο της δημόσιας συζήτησης, και του ότι αυτό μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως επαρκές όπλο εναντίον της αλήθειας… «[οι Αρμένιοι] έπρεπε να προσκομίσουν την απόδειξη του ίδιου τους του θανάτου». Ψάχνοντας από αρχείο σε αρχείο για το παραμικρό αποκαλυπτικό έγγραφο, με τη μεθοδικότητα του ερευνητή, την προσήλωση του ιστορικού στην επιστημονική απόδειξη και ακόμη –θα λέγαμε– με την υπομονή και επιμονή ενός ντεντέκτιβ, ο Τανέρ Ακτσάμ ξαναγράφει την ιστορία. Τα τηλεγραφήματα με τις εντολές εξόντωσης του Ταλάτ πασά που αφορούσαν τη γενοκτονία των Αρμενίων είναι αυθεντικά όπως και τα απομνημονεύματα του Οθωμανού γραφειοκράτη Ναΐμ εφέντη, που είχαν εκδοθεί από τον επιβιώσαντα της γενοκτονίας Αράμ Αντονιάν. «Περισσότερο από ένα βιβλίο συμβατικής ιστορίας, το βιβλίο του Τανέρ Ακτσάμ Εντολές Εξόντωσης – Τα τηλεγραφήματα του Ταλάτ πασά και η Αρμενική Γενοκτονία, είναι μια εγκληματολογική έρευνα, που σκοπεύει να βάλει μια για πάντα τέλος σε οποιαδήποτε αμφισβήτηση σχετικά με την αυθεντικότητα των ντοκουμέντων Ναΐμ-Αντονιάν και να καταδείξει τη σημασία τους για την κατανόηση της κρατικής δομής που επέτρεψε την πραγματοποίηση της Αρμενικής Γενοκτονίας», γράφει ο Μαρκ Μαζάουερ στην παρουσίαση της αγγλικής έκδοσης του βιβλίου στο The New York Review of Books (φ. 4.4.2019).