Περιπλανήσεις στην επικράτεια των ιδεών

Το βιβλίο αυτό συγκεντρώνει κείμενα που δημοσιεύτηκαν στην εβδομαδιαία στήλη «Ιδέες» της Εφημερίδας των Συντακτών, καθώς και ομιλίες που εκφωνήθηκαν με διάφορες αφορμές και σε διαφορετικές περιστάσεις. Με την αρθρογραφία στην εφημερίδα παρουσιάζονται έργα παλαιών, νεότερων και σύγχρονων στοχαστών, όπως οι Τόμας Ρόμπερτ Μάλθους, Ντέιβιντ Ρικάρντο, Μαξ Βέμπερ, Έντουαρντ Πάλμερ Τόμσον, Ζίγκμουντ Μπάουμαν, Ερνέστο Λακλάου, Σαντάλ Μουφ, Ντόναλντ Σασούν, Τίμοθι Σνάιντερ, Μαριάνα Ματσουκάτο, Κωνσταντίνος Τσουκαλάς κ.ά. Εξετάζονται επίσης περίοδοι και εμπειρίες από την ιστορία του κομμουνιστικού και αριστερού κινήματος, περιγράφονται οι συγκρουσιακές εντάσεις στις σχέσεις καπιταλισμού και δημοκρατίας και επισημαίνονται οι μείζονες στρατηγικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει σήμερα διεθνώς η Αριστερά. Οι ομιλίες αναφέρονται, μεταξύ άλλων, στην Οκτωβριανή Επανάσταση, στην Άνοιξη της Πράγας, στον Πρίμο Λέβι και στη μνήμη της ναζιστικής γενοκτονίας. Γνωρίζουμε βέβαια ότι στις μέρες μας η κατανόηση και η ερμηνεία του κόσμου περνούν όλο και λιγότερο μέσα από την ανάγνωση του έντυπου λόγου και όλο και περισσότερο μέσα από τα φίλτρα της τηλεόρασης, του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Σε αυτό το νέο τεχνολογικό και επικοινωνιακό σύμπαν, γινόμαστε συχνά τα θύματα μιντιακών αφηγήσεων που υπεραπλουστεύουν ή και διαστρεβλώνουν την πραγματικότητα. Η επικοινωνία τείνει να κυριαρχήσει και στο πεδίο της πολιτικής, εκτοπίζοντας τα ουσιαστικά πολιτικά περιεχόμενα, την κριτική σκέψη, την ορθολογική επιχειρηματολογία, τις ιδέες και τα προγράμματα. Μπροστά στην πελώρια ισχύ των μεγάλων τεχνολογικών δικτύων, των ψηφιακών πλατφορμών ή αύριο της τεχνητής νοημοσύνης, είναι βέβαια αυταπάτη να νομίζει κανείς ότι ο έντυπος λόγος, οι ιδέες που κυκλοφορούν μέσα από τα βιβλία ή και τις εφημερίδες, μπορούν να ασκούν την ίδια ή έστω ανάλογη επιρροή στη δημόσια σφαίρα. Παρ’ όλα αυτά, μπορούν ακόμα να μας βοηθούν να ανακτήσουμε την ικανότητά μας να μελετάμε και να αναλύουμε κριτικά τα γεγονότα, να συνειδητοποιούμε την πολυπλοκότητα των πραγμάτων, να αποκτούμε κυρίως εκείνο το είδος της γνώσης που είναι ικανό να προσανατολίζει τη δράση.