Ο μαύρος κύκνος

«Πριν από την ανακάλυψη της Αυστραλίας, στον Παλαιό Κόσμο ήταν πεπεισμένοι ότι όλοι οι κύκνοι ήταν λευκοί, μια πεποίθηση εδραιωμένη, καθώς την επιβεβαίωναν και τα εμπειρικά τεκμήρια. Η πρώτη φορά που είδαν έναν μαύρο κύκνο θα πρέπει να αποτέλεσε ενδιαφέρουσα έκπληξη για κάμποσους ορνιθολόγους (και άλλους που νοιάζονται ιδιαίτερα για το χρώμα των πτηνών), αλλά η σημασία της ιστορίας δεν είναι αυτή. Μία και μόνο παρατήρηση μπορεί να ακυρώσει μια γενική δήλωση που προέκυψε και επιβεβαιωνόταν από χιλιετίες κατά τις οποίες είχαμε δει εκατομμύρια λευκούς κύκνους και μόνο. Το μόνο που χρειάζεται είναι ένα (και, απ' ό,τι μου λένε, κάπως άσχημο) μαύρο πουλί. Στο παρόν (προσωπικό) δοκίμιο, παίρνω το ρίσκο και ισχυρίζομαι, ενάντια σε πολλές από τις συνήθειες της σκέψης μας, ότι ο κόσμος κυριαρχείται από το ακραίο, το άγνωστο και το πολύ απίθανο την ίδια στιγμή που εμείς περνάμε τον χρόνο μας εστιάζοντας στο γνωστό και το επαναλαμβανόμενο. Παίρνω το θάρρος επίσης να ισχυριστώ ότι, παρά την πρόοδό μας και την εξέλιξη της γνώσης ή ίσως εξαιτίας της προόδου και της εξέλιξης της γνώσης, το μέλλον θα είναι όλο και λιγότερο προβλέψιμο, ενώ τόσο η ανθρώπινη φύση όσο και οι κοινωνικές «επιστήμες» δείχνουν να συνωμοτούν για να μας κρύψουν την ιδέα». Για τον Νασίμ Νίκολας Ταλέμπ, τον συγγραφέα του μπεστ σέλερ Στην πλάνη του τυχαίου, ο Μαύρος Κύκνος αποτελεί τη βάση όλων των γεγονότων στον κόσμο, από την εμφάνιση των θρησκειών μέχρι τα συμβάντα στην προσωπική μας ζωή. Ο Μαύρος Κύκνος είναι ένα εξαιρετικά απίθανο γεγονός με τρία βασικά χαρακτηριστικά: είναι απρόβλεπτο, έχει τεράστιες συνέπειες και μετά την έλευσή του επιθυμούμε να το εμφανίσουμε λιγότερο τυχαίο και περισσότερο προβλέψιμο απ' ό,τι πραγματικά είναι. Ο Ταλέμπ είναι ένας εξαιρετικά διασκεδαστικός συγγραφέας, με πνεύμα, θράσος και ασυνήθιστες ιστορίες να διηγηθεί. Χρησιμοποιεί με μαεστρία την ευρυμάθειά του σε αντικείμενα που εκτείνονται από τη γνωστική ψυχολογία και τις επιχειρήσεις έως τη θεωρία πιθανοτήτων και –εξηγεί ότι καλλιεργούμε αυταπάτες πως γνωρίζουμε περισσότερα απ' όσα ξέρουμε περιορίζοντας τη γνώση μας στο επουσιώδες και ασήμαντο, κι έτσι τα μεγάλα γεγονότα εξακολουθούν να μας αιφνιδιάζουν και να διαμορφώνουν τον κόσμο μας. Εντυπωσιακό, βαθύ και οικουμενικό, Ο Μαύρος Κύκνος αποτελεί ένα βιβλίο-ορόσημο, που θα μπορούσε να είναι ένας Μαύρος Κύκνος.