Θυμάμαι

Διαβάζοντας το βιβλίο όσοι έζησαν ένα κομμάτι της ζωής τους ή τουλάχιστον την παιδική ηλικία τους στην Αλβανία της εποχής πριν τη δεκαετία του '90, δεν μπορούν παρά να αναγνωρίσουν σ' αυτό τον εαυτό τους, την παιδική ηλικία και τη νεότητά τους, χρώματα και γεγονότα, χειρονομίες και αρώματα, ιστορίες και ευτράπελα περιστατικά, τη γλώσσα και διάφορα αντικείμενα της εποχής, με λίγα λόγια την κοινή και σχεδόν ομοιόμορφη παρελθούσα ζωή μας, η οποία έχει περάσει πια ανεπιστρεπτί αλλά δεν έχει ξεχαστεί. Το έργο του Ντεμνέρι μας βοηθά να την ανακαλέσουμε πριν λάβει τη θέση της μια άλλη εποχή - λόγου χάρη η σημερινή, με τα δικά της χαρακτηριστικά και την ομοιομορφία της [...]. Η κοινωνία κάθε εποχής δημιουργεί τον δικό της τρόπο ζωής, τους δικούς της κανόνες, τα ήθη, τις προτιμήσεις και τα ιδανικά της, τις κρίσεις και τις συμπεριφορές της, εν συντομία, μια συγκεκριμένη κοσμοαντίληψη, την οποία και εκδηλώνει μέσω των προϊόντων που παράγει. Κατά κάποιον τρόπο, οι άνθρωποι γίνονται θύματα αυτού που οι ίδιοι δημιουργούν. Όποια κι αν είναι η φύση του, ιδεολογική, βιομηχανική, ουτοπική, εικονική, έρχεται μια στιγμή που το προϊόν ασκεί αναπόφευκτα την τυραννία του πάνω στην κοινωνία που το δημιούργησε. Όταν η τυραννία αυτή φτάνει στο απόγειό της, οι άνθρωποι ξεκινούν τις προσπάθειες να απαλλαγούν απ' αυτήν. Είναι η στιγμή της αμφισβήτησης και της έγερσης ερωτημάτων. Όχι, όμως, για πολύ καιρό. Γιατί είναι πολύ δύσκολο, σχεδόν αδύνατο για ένα κοινωνικό σύνολο να σταματήσει να παράγει όλο και περισσότερο. Νέα προϊόντα - νέα τυραννία. Η ενδιάμεση περίοδος μεταξύ των δύο τυραννιών είναι η πιο όμορφη στην πορεία μιας κοινωνίας. Είναι μια βαθιά πτυχή της σιωπηλής της εξέγερσης. Αλκέτ Τσάνι