Τα περίπτερα της Αθήνας

Το περίπτερο είναι ο χώρος που σημάδεψε την παιδική κι εφηβική μου ηλικία, και ο τίτλος ενός αφηγήματος μου, όπου καταγράφεται η εμπειρία από εκείνη την ενασχόληση, δίπλα στα μεγαλύτερα αδέλφια, αρχές της δεκαετίας του ΄50. Την ημέρα στο περίπτερο (ένα από τα τρία που είχαν νοικιάσει στην πλατεία Κουμουδούρου-από τις πιο ζωντανές εκείνα τα χρόνια), το βράδυ σε νυχτερινό γυμνάσιο. Ήταν η εποχή που η Αθήνα άρχιζε σιγά σιγά να παίρνει τη σημερινή -άναρχη- μορφή της, με την αντιπαροχή να στεγάζει αυτούς που εγκατέλειπαν την επαρχία, για μια καλύτερη ζωή, που άλλοι αναζητούσαν στην αγύριστη ξενιτιά. Για τον εξ΄ επαρχίας δωδεκάχρονο, το περίπτερο ήταν ένα παράθυρο-αποκάλυψη ενός άγνωστου κόσμου, η είσοδος σε μια ανυποψίαστη εφηβεία-με τα συν και τα πλην. Τα περίπτερα ήταν νοικιασμένα από αναπήρους πολέμου, που απ΄ ό,τι γνώριζε τους είχαν παραχωρηθεί αντί σύνταξης, από το κράτος. Από ποιους πολέμους-εδώ υπήρχε μια ασάφεια. Το βέβαιο πάντως είναι ότι σ΄ αυτούς δεν περιλαμβάνονταν κομμουνιστές(που, ως γνωστόν, μετά τον εμφύλιο και την πτώση της χούντας του 1967, ήταν υπό διωγμό). Εξ ου και η ρετσινιά ότι οι περιπτεράδες, μαζί με τους θυρωρούς και τους ταξιτζήδες ήταν υπό χαφιέδες της αστυνομίας. Περιορισμένο, σε σχέση με το σημερινό περίπτερο, τότε το σχήμα του, όπως και τα προϊόντα που διέθετε:Tσιγάρα, εφημερίδες και κάτι ψιλικά. Το καλό γι΄ αυτόν που δούλευε, ήταν ότι μπορούσε να κάθεται, και το γεγονός ότι για πολλά χρόνια οι τιμές παρέμεναν οι ίδιες. Το κακό, ότι αισθάνονταν εγκλωβισμένος, καθώς του ήταν αδύνατον να το εγκαταλείψει χωρίς να αφήσει αντικαταστάτη. Μου είναι δύσκολο να φανταστώ μια Ελλάδα χωρίς περίπτερα -κυρίως σε γειτονιές, όπου δημιουργείται και προσωπική σχέση μεταξύ πελατών και περιπτεράδων, με τους δεύτερους να γνωρίζουν συχνά τι θέλουν οι πρώτοι(κυρίως σε τσιγάρα κι εφημερίδες) χωρίς να το ζητήσουν. Και, επιπλέον, γιατί πολλά είναι ανοιχτά όλο το εικοσιτετράωρο, συμπεριλαμβανομένων Κυριακών κι αργιών. Εκτιμώ ότι ήταν έξοχη η ιδέα του Θανάση Κάππου να συγκεντρώσει φωτογραφικό και γραπτό υλικό και να παρουσιάσει αυτό το πόνημα, που δεν είναι μόνο η ιστορία του περιπτέρου και του τσιγάρου στην Ελλάδα, αλλά και η ανάπτυξη και η εξέλιξη μιας ολόκληρης κοινωνίας. Δημήτρης Γκιώνης