Δικαιοσύνη και πολιτική στην Αθήνα της κλασικής εποχής

Η αθηναϊκή δημοκρατία του 4ου αιώνος π.Χ. θεωρείται, συνήθως, ως ο πρόγονος των σύγχρονων δημοκρατιών. Το πολιτικό σύστημα το οποίο προήλθε από την κρίση των ολιγαρχικών πολιτευμάτων του τέλους του προηγουμένου αιώνος είχε, κατά την άποψη αυτή, επιβάλει την αρχή της κυριαρχίας των νόμων, οι οποίοι κοινοποιούνταν σε όλους μέσω της ανάρτησης, μιας κυριαρχίας που είχε ως εγγύηση το γεγονός ότι οι νόμοι δεν μπορούσαν πια να τροποποιούνται με απλή απόφαση μιας λαϊκής συνέλευσης. Κάτι τέτοιο σήμαινε, άραγε, την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης έναντι της πολιτικής; Σ' αυτό το βασικό ερώτημα της διακρίσεως των εξουσιών, το οποίο απασχολεί και σήμερα κάθε πολίτη, προσπαθεί να απαντήσει η Κλωντ Μοσέ, με την ίδια διανοητική εντιμότητα και την ίδια διδακτική μέριμνα που εξασφάλισαν την επιτυχία των προηγουμένων βιβλίων της. Οι πολυάριθμες αγορεύσεις, για ιδιωτικές ή δημόσιες υποθέσεις, οι οποίες μας έχουν περιέλθει, αποτελούν, κατά την Κλωντ Μοσέ, θαυμαστές ενδείξεις των αλλαγών της κοινωνίας, της εξέλιξης των ηθών, των νέων οικονομικών δεδομένων, αλλά και των πολιτικών διενέξεων, που ήταν η συνέπεια της απώλειας της επιρροής της Αθήνας στον ελληνικό κόσμο. Η ανάγνωσή τους καταδεικνύει ότι οι αποφάσεις των δικαστών δεν εξαρτιόνταν από την απλή εφαρμογή των νόμων και ότι δικαιοσύνη και πολιτική ήταν στενά συνδεδεμένες. Εν τέλει, το γεγονός ότι η λαϊκή κυριαρχία δεν έδωσε τη θέση της στην κυριαρχία των νόμων, αλλά ούτε τα δικαστήρια είχαν υπό τον απόλυτο έλεγχό τους τις πολιτικές αποφάσεις, είναι κάτι που αποκαλύπτει την πρωτοτυπία της αθηναϊκής εμπειρίας. Πρόκειται για ένα συναρπαστικό δοκίμιο το οποίο αναφέρεται στα θεμέλια του ποινικού μας συστήματος.