Μοχάμεντ Άλι ο εκ Καβάλας

Ο ΜΟΧΑΜΕΝΤ ΑΛΙ Ο ΕΚ ΚΑΒΑΛΑΣ (KAVALALI MEHMED ALI PASHA, περ. 1770-1849), ο οποίος συχνά αποκαλείται «ο θεμελιωτής της νεότερης Αιγύπτου». υπήρξε μία από τις πιο σημαντικές μορφές στην ιστορία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Γεννήθηκε στην Καβάλα, στους κόλπους μιας όχι ιδιαίτερα επιφανούς οικογένειας· αρχικώς τα πράγματα έδειχναν ότι το αντικείμενο του βιοπορισμού του θα ήταν το καπνεμπόριο, όμως, στην ηλικία των τριάντα ετών, κατατάχτηκε στον οθωμανικό στρατό και βρέθηκε για πρώτη φορά στην Αίγυπτο το 1807. Τυπικά υποτελής του Οθωμανού σουλτάνου, αλλά κατ’ ουσίαν ανεξάρτητος ηγεμόνας της σπουδαίας αυτής επαρχίας, κράτησε τα ηνία της εξουσίας επί μία πεντηκονταετία περίπου και υπήρξε ιδρυτής μιας δυναστείας που ηγεμόνευσε για σχεδόν έναν αιώνα μετά τον θάνατό του. Σε αυτή τη διεισδυτική και περιεκτική βιογραφία, ο Χάλεντ Φάχμι αποτιμά τον βίο και το έργο του Μοχάμεντ Άλι, εξετάζοντας τις άνευ προηγουμένου οικονομικές, στρατιωτικές και κοινωνικές πολιτικές που εισήγαγε και εφάρμοσε, καθώς και το οικογενειακό πλέγμα εξουσίας που διαμόρφωσε. Για τον Έλληνα αναγνώστη, η εξοικείωση με τη μείζονα αυτή προσωπικότητα έχει επιπρόσθετο ενδιαφέρον: οι μεταρρυθμίσεις που εισήγαγε, με τεράστιο κοινωνικό και ανθρώπινο κόστος, κατέστησαν εφικτή τη δημιουργία του στρατού και του στόλου, κατά τα ευρωπαϊκά πρότυπα, που, με επικεφαλής τον γιο του, Ιμπραήμ Πασά, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην εξέλιξη της Επανάστασης του 1821, οδηγώντας σχεδόν στην κατάπνιξή της.