Οι ήρωες της Ορθόδοξης Εκκλησίας

Η "αποσύνθεση" ενός τεράστιου αγιολογικού υλικού και η εκ νέου ανασύνθεση και κωδικοποίησή του από τον Συμεών Μεταφραστή στον 10ον αιώνα, όπως είναι γνωστό, έθεσαν σε αχρηστία παλαιά πολύτιμα κείμενα βίων αγίων με τελικό αποτέλεσμα την πλήρη απώλειά τους. Ωστόσο ο βίος και η πολιτεία των αγίων από την ταραγμένη περίοδο της εικονομαχίας και εντεύθεν ευτύχησαν να εξαιρεθούν από τη "μεταφραστική εκκαθάριση". Έτσι δίδεται η δυνατότητα στην έρευνα να παρακολουθήσει χωρίς κενά και σιωπές την εξέλιξη της αγιολογικής παραγωγής, δραστήριας ή μη, από τους μεσοβυζαντινούς χρόνους ως το τέλος της βυζαντινής αυτοκρατορίας. Μιας παραγωγής που θέλει να προβάλλει τους νέους ήρωες - πρότυπα της ορθόδοξης Ανατολής, ή να αναδείξει τους άθλους παλαιότερων αγίων, ακόμη και της πρώιμης εκκλησίας με νέους όμως συμβολισμούς και νέα νοημοδότηση. Η βυζαντινή αγιολογική παράδοση, ως "Βίος" ή "συναξάριο" ή "εγκώμιο" ή "miraculum" ή ακόμη και ως υμνολογία αφιερωμένη σε αγίους, φαίνεται να επιβιώνει κατά τρόπο εμφανέστατο και μετά την οθωμανική κατάκτηση, τουλάχιστον ως τα τέλη του 16ου αιώνα. Προβλήματα αυτής της μεγάλης περιόδου της αγιολογικής φιλολογίας εξετάσθηκαν στο Διεθνές Συμπόσιο που οργανώθηκε από το Ινστιτούτο Βυζαντινών Ερευνών/ΕΙΕ, από τις 25 ως τις 28 Νοεμβρίου 1999, με θέμα "Οι ήρωες της Ορθόδοξης Εκκλησίας: Οι νέοι άγιοι, 8ος-16ος αιώνας". [...] (Από τον πρόλογο του βιβλίου)